Onderzoek van de RUG

De faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen doet sinds april 2018 doet onderzoek naar armoede bij meerdere generaties in de Veenkoloniën. Er blijkt nog onvoldoende kennis van de mechanismen die specifiek een rol spelen bij generatiearmoede. We weten wel hoe generaties (kinderen, ouders en grootouders) armoede los van elkaar beleven, maar weten nog weinig over de generaties in samenhang. Met meer inzicht in beleving van generaties en gesprekken binnen families over laag inkomen, werk en studie kunnen we meer inzicht verkrijgen in de overdracht van armoede.

Generatiearmoede

Is armoede erfelijk?

Wie voor een dubbeltje geboren is wordt nooit een kwartje. Ooit was het een veelgebruikt spreekwoord. Wie arm geboren is bleef arm. Wie uit een arbeidersgezin kwam werd nooit een notabele. Dat is achterhaald. We willen in Nederland dat iedereen gelijke kansen krijgt. Toch blijken kinderen uit laagopgeleide gezinnen vaak een minder hoog schooladvies te krijgen – ook als ze dezelfde capaciteiten hebben als andere kinderen. Of maken mensen alleen door hun achternaam minder kans om uitgenodigd te worden voor een sollicitatiegesprek.

In de Drentse en Groningse Veenkoloniën wordt onderzoek gedaan naar ‘intergenerationele’ armoede. Overheden en instanties maken zich zorgen over families die al generaties lang in armoede leven en vrezen dat de kinderen die opgroeien in die families voorbestemd zijn om zelf arm te worden.

Gezondheid: ‘Er wordt niet gezeurd en gepiept’

De bevolking van de Drents-Groningse Veenkoloniën is minder gezond dan de gemiddelde Nederlander. In de Veenkoloniën worden mensen minder oud dan gemiddeld, ze lijden vaker aan ziektes zoals diabetes, hart- en vaatziekten en kanker. Veenkolonialen gaan ook vaker naar de huisarts en belanden vaker in het ziekenhuis. Daarmee gebruiken de 475.000 inwoners van de Veenkoloniën ieder jaar 115 miljoen meer zorgkosten dan hetzelfde aantal inwoners in andere regio’s. Dat is een gegeven dat telkens weer uit onderzoeken naar de gezondheid van Nederlanders komt. Onderzoeken van instituten als het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, het Centraal Bureau voor de Statistiek en van organisaties die cijfers bijhouden over het gebruik van de medische zorg.

Vroege historie van de Veenkoloniën

De Veenkoloniën synoniem voor armoede en gebrek? Niet in den beginne en daarna lange tijd niet. Over de oorsprong van een bijzonder gebied.
Een kolonie in het veen. Dat was het in zijn oorsprong letterlijk. Zo’n zeshonderd jaar geleden bestond Noord-Nederland voornamelijk uit moerassige gebieden waar hier en daar een zandrug doorheen liep. Zoals het Bourtanger Moor, een uitgestrekt drasland. In moerassen ontstaat veen en van veen kun je turf maken om mee te stoken. Turf was een belangrijke brandstof en daarmee een waardevol product. Het aardgas van vroeger.